LİBYA'DAKİ SEL FELAKETİNE MÜDAHALE İÇİN ACİL ÇAĞRI

Arka Plan

10 Eylül’de Libya’nın kuzeydoğusunda yaşanan Daniel Fırtınası şiddetli yağmurlara ve ani sellere yol açarak pek çok şehri ve kasabayı etkisi altına aldı. Hayatını kaybeden insan oldukça fazla ve ne yazık ki bu sayının daha da artması bekleniyor. OCHA, beş ilde (Mantikas) yaklaşık 884.000 bin kişinin Libya’daki fırtına ve ani sellerden doğrudan etkilenen bölgelerde yaşadığını ve her bir bölgenin farklı derecelerde etkilendiğini tahmin ediyor.

Sel öncesinde de mevcut olan insani koşullar, sosyo-ekonomik durumun kötüleşmesi, belirli bölgelere yönelik lojistik sağlanmasında yaşanan sorunlar, erişim kısıtlamaları insani ihtiyaçlara ulaşmayı zorlaştırıyor ve durumu daha da kötüleştiriyor. Fırtınadan önce yayınlanan 2023 İnsani Yardım Raporu’na göre Libya’da yaklaşık 300.000 kişinin insani yardıma ihtiyacı olduğu değerlendirilmişti.

Libya Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi, 11 Eylül'de Daniel Fırtınasının Sirenayka bölgesi üzerindeki yıkıcı etkisi ile başa çıkmak için uluslararası yardıma yönelik acil bir çağrı yayınladı. İnsani yaşam şartlarının çok daha kötüye gittiğini belirten komite, yerel yönetimlerin yardım noktasında her yere ulaşmakta zorlandıklarının altını çizerek, Birleşmiş Milletler, uluslararası kuruluşlar ve komşu ülkelerden acil destek çağrısında bulundu.

Selden en çok etkilenen bölgeler arasında Derna, Albayda, Soussa, Al-Marj, Shahat, Taknis, Battah, Tolmeita, Bersis, Tokra ve Al-Abyar yer alıyor. Okullar ve oteller barınak olarak kullanılıyor. Albayda'nın Yeşil Dağ bölgesinin tamamına hizmet veren hastanesinin sular altında kalması, yoğun bakımdaki hastaların özel hastane ve kliniklere tahliye edilmesine, diğer hastaların ise farklı binalara taşınmasına neden oldu.

UNOSAT analizine göre 2.200'den fazla binanın su baskını ile karşı karşıya kaldığı düşünülüyor. 2022'de REACH, Derna'daki hanelerin çoğunluğunun (toplamda yüzde 69) su, sağlık hizmetleri ve hijyen ile ilgili karşılanmamış ihtiyaçları olduğunu bildirdi. Derna belediye başkanı şehrin durumunun hızla kötüleştiğini belirtti ve uluslararası müdahale talebinde bulundu. Çoğu karayolunun bozulması nedeniyle belediye, ilgili makamları acil yardım ve tahliye için bir deniz koridoru oluşturmaya çağırıyor.

Acil İhtiyaçlar

Toplamda 884.000 kişi yardıma ihtiyaç duyuyor. 2021'den bu yana yardıma ihtiyaç duyan kişi sayısında genel bir azalma olmasına rağmen selin yarattığı çeşitli etkiler binlerce aileyi etkiledi. Daniel Fırtınası'ndan önce göçmenler, ülke içinde yerinden edilmiş kişiler, geri dönenler ve mülteciler zaten kuzeydoğu Libya'da ikamet ediyorlardı. Ancak fırtınanın ardından yaşananlar, savunmasız Libyalılar ve etkilenen diğer gruplar için yeni bir yerinden edilme dalgasına yol açtı.

Uluslararası Göç Örgütü'nün Yerinden Edilme Takip Matrisi'ne göre 12 Eylül itibarıyla yaklaşık 2.000 ölüm vakası yaşandı ve en az 5.000 kişi de kayıp. Ancak 13 Eylül'de Ulusal Birlik Hükümeti hayatını kaybedenlerin sayısının tahminini yaklaşık 6.000 kişiye yükseltirken, IFRC yaklaşık 10.000 kişinin kayıp olduğunu tahmin etti.

Derna'daki durum özellikle vahim; 200.000’in üzerindeki toplam nüfus içerisinde yerinden edilmiş kişilerin tahmini sayısı 30.000’i aşıyor. 13 Eylül'de Derna Belediye Başkanı, nihai ölü sayısının 18.000 ile 20.000 arasında olabileceğini tahmin etti. (https://dtm.iom.int/libya)

Mevcut bilgilere ve ilk saha değerlendirmelerine (https://reliefweb.int/report/libya/libya-flood-response-flash-appeal-september-2023) dayanarak, en acil insani ihtiyaçlar şunlardır:

Acil Sağlık Hizmetleri: Bölge, yaralıları tedavi edecek ve daha fazla komplikasyonu önleyecek acil sağlık hizmetlerinde ciddi bir eksiklikle karşı karşıya. Buna ambulansların, travma ve acil cerrahi kitlerinin, ilk yardım malzemelerinin, psikososyal desteğin, tıbbi personelin, hastaneler ve sağlık merkezleri için gerekli ilaçların eksikliği de dahildir. Fırtına ve sel sonrasında bu hizmetlere olan talep önemli ölçüde arttı.

Acil Su, Sanitasyon ve Hijyen (WASH) Girişimleri: Altyapıda meydana gelen büyük hasar, yolların sular altında kalması ve Derna'daki barajların çökmesi acil WASH gereksinimlerini doğurmuştur. Güvenli içme suyuna erişimin sağlanması ve temel sanitasyon tesislerinin restorasyonu, bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek için çok önemlidir.

Acil Gıda ve Beslenme Yardımı: 2023 İnsani Genel Bakış (HO), hanelerin yüzde 99'unun artan gıda fiyatları nedeniyle günlük beslenme ihtiyaçlarını karşılamakta zaten zorluk çektiğini vurguladı. Fırtınanın etkisinin bu durumu hızla kötüleştirmesi nedeni ile acil gıda ve beslenme yardımı yapılması bekleniyor.

Yerinden Edilme ve Korunma Riskleri: Evlerin yıkılması hem birincil hem de ikincil yer değiştirmeye neden olmuş, hayatları doğrudan riske atmış ve koruma kaygılarını artırmıştır. Göçmenler, mülteciler, ülke içinde yerinden edilmiş kişilerden (IDPs) oluşan daha küçük gruplar, engelli kişiler, çocuklar, gençler, kadınlar, kızlar ve sağlık çalışanları dahil olmak üzere hassas grupların güvenliği ve refahının ele alınmasına özel dikkat gösterilmesi gerekmektedir.

Ruh Sağlığı Desteği: Etkilenen nüfusun psikolojik refahı ve psikososyal destek gereksinimleri, uzun süren insani kriz ve koruma krizinden kaynaklanan ciddi sıkıntı ve sosyo-ekonomik etkiler nedeniyle yoğunlaşıyor. Sağlık çalışanları, kadınlar, kızlar, gençler, çocuklar, göçmenler, mülteciler, yerinden edilmiş kişiler (IDPs) gibi hassas gruplara özellikle odaklanılmalıdır.

Enkaz Temizleme için Ağır Makine ve Ekipmanın Mevcudiyeti: Enkazın kaldırılması için ağır makine ve ekipmanlara erişimin sağlanması, etkilenen bireylerin geçimlerini yeniden kazanmaları ve kamu hizmetlerine erişmelerini sağlamak için çok önemlidir.

Cinsiyet, Yaş, Engellilik ve Savunmasızlık Durumunu Ele Alan Koruma Önlemleri: Cinsiyet, yaş, engellilik ve diğer güvenlik açıklarıyla ilgili koruma risklerini proaktif bir şekilde önlemek ve azaltmak çok önemlidir. Bu hususlar, özellikle toplu barınaklarda insani müdahalenin şekillendirilmesinde merkezi bir rol oynamalıdır.

(IBC) Uluslararası Mavi Hilal Vakfı Acil Müdahale

Türkiye, İran, Pakistan ve Endonezya'daki deprem acil durumlarına ve kurtarma durumlarına müdahale etme konusunda geniş deneyime sahip olan Uluslararası Mavi Hilal İnsani Yardım ve Kalkınma Vakfı (IBC), acil müdahale ekibini Marakeş'e seferber etti ve farklı müdahale alanları hakkında yerinde değerlendirmeler yapıldı.

IBC, öncelikle Marakeş'in Al Houz ve Chichaoua bölgelerindeki uzak köylerin ihtiyaçlarına odaklanıyor. Gıda, içme suyu, tıbbi ve hijyen kitlerinin dağıtımı ile çadır ve battaniyelere öncelik verilecek.

Marakeş Belediyesi ve bu alandaki bazı yerel ortaklarla ilgili koordinasyon sağlanmaktadır. Türkiye Dışişleri Bakanlığı, Ankara'nın "Fas'taki depremin yaralarını sarmak için" her türlü desteği sağlamaya hazır olduğunu söyledi. Türkiye'nin AFAD afet yönetimi yetkilisi, AFAD, Türk Kızılayı ve IBC dahil diğer Türk STK'larından 265 yardım çalışanının kurtarma ve yardım müdahalesi için seferber edildiğini söyledi. Ayrıca Türkiye'nin etkilenen bölgelere 1.000 çadır teslim etmeye hazır olduğu da belirtildi. IBC, ilk adım olarak Faslı yetkililerle işbirliği yaparak Chichaoua'da 1000 gıda paketi, 1000 hijyen paketi, 500 bebek seti, 200 çadır, 500 battaniye, 500 tıbbi kit ve 1000 el feneri dağıtmayı planlıyor.

Ayrıca, son değerlendirmeler ve Libya afet yetkilileriyle koordinasyonun ardından acil müdahale programı yeniden planlanacak ve yerel ortağımız Al Amal Gönüllüleri Derneği, kalıcı sistem ve uygulanabilir lojistik sağlanana kadar müdahalenin ilk aşamasında gönüllülerin seferber edilmesine yardımcı olacak. İlk dağıtımlar Marakeş yetkilileriyle koordineli olarak gerçekleştirilecek. İlk acil müdahaleden yaklaşık 15.000 kişinin yararlanacağı tahmin ediliyor.

Acil durum müdahalesi için Uluslararası Mavi Hilal Vakfı ortalama bütçesi aşağıdaki gibi özetlenmiştir:

Gıda Yardımı (1000 kişi - 2000 aile) = 253.000 Amerikan Doları

Kıyafet Yardımı (1000 kişi - 2000 aile) = 260.000 Amerikan Doları

Hijyen Malzemeleri (1000 kişi - 2000 aile) = 80.000 Amerikan Doları

Gıda Dışı Yardım Malzemeleri (NFI) (1000 kişi - 2000 aile) = 1,080000 Amerikan Doları

Personel Maaşı (4 Kişi) = 5,500 Amerikan Doları

Yardım Malzemelerinin Taşınması (Kamyon Kiralama) (2 Adet) = 5,000 Amerikan Doları

Diğerleri, idari/lojistik = 100.000 Amerikan Doları

Toplam: 1,783,500 Amerikan Doları

Yerel pazarı teşvik etmek ve lojistik olarak yardımı mümkün olan en kısa sürede teslim etmek için tüm satın alımlar yerel olarak yapılacaktır.

Sahadan IBC - Uluslararası Mavi Hilal Vakfı Müdahale ve koordinasyonu hakkında daha fazla bilgi almak için iletişime geçebilirsiniz

Muzaffer Baca (+90 532 2344229 - [email protected])